شرح جلد نهم اسفار - فصل18: حال اهل بصیرت
فصل18: حال اهل بصیرت (ص282)
روایات باب رؤیت از توحید صدوق و نیز خطبه 184 نهج البلاغه دیده شود.
برخی از اهل بصیرت، آخرت و منازل و مراتب آن را پیش از مرگ و پیش از قیامت مشاهده میکنند.
این دسته پیش مرگ مانند دیگرانند پس از مرگ و مصداق کریمه:
لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ ﴿ق، ۲۲﴾ هستند.
سبب این مشاهدات، این است که اهل بصیرت، در دنیا ، اهل آخرتند و نشئه وجودی آنها به نشئه اخروی تبدیل شده است.
ص283
همه یا برخی از حواس آنها به حواس اخروی تبدیل شده است و نتیجه آن، مشاهده نشئه اخروی و باطن موجودات است و از اینرو مصداق کریمه:
يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ(ابراهیم، 48)
و کریمه نَحْنُ قَدَّرْنَا بَيْنَكُمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ ﴿۶۰﴾عَلَى أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثَالَكُمْ وَنُنْشِئَكُمْ فِي مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿واقعه، 60- ۶۱﴾ میشوند.
با این تبدل نشئه است که انسان استعداد ورود به بهشت و دارالسلام را خواهد داشت.
خواه این تبدل نشئه، پیش از مرگ طبیعی رخ دهد چنانکه اولیاء اینگونه هستند یا پس از مرگ و در عالم برزخ رخ دهد چنانکه متوسطان اینگونهاند یا در قیامت و پس از آن رخ دهد چنانکه ضعفا اینگونهاند.
اهل دوزخ به این تبدل نشئه نرسیدهاند و متلبس به لوازم حیات دنیوی باقی ماندهاند چنانکه کریمه:
أَيَطْمَعُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ يُدْخَلَ جَنَّةَ نَعِيمٍ ﴿۳۸﴾ كَلَّا إِنَّا خَلَقْنَاهُمْ مِمَّا يَعْلَمُونَ ﴿معارج، ۳۹﴾ بدان اشاره دارد، یعنی کسی که ملازم متلبس به ماده دنیوی است و از آن رها نشده است، استعداد ورود به دارالسلام را ندارد.
پرسش: همه از ماده طبیعی آفریده شدهاند، چرا برخی استعداد ورود به بهشت و دارالسلام را دارند و برخی ندارند و آنکه استعداد دارد، چگونه ممکن است؟ و این التراب و رب الارباب؟
پاسخ: کریمه بعدی این استعداد را تبیین کرده است:
فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَالْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ ﴿۴۰﴾ عَلَى أَنْ نُبَدِّلَ خَيْرًا مِنْهُمْ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ ﴿۴۱﴾ فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَيَلْعَبُوا حَتَّى يُلَاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي يُوعَدُونَ ﴿۴۲﴾ يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعًا كَأَنَّهُمْ إِلَى نُصُبٍ يُوفِضُونَ ﴿۴۳﴾ خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ ذَلِكَ الْيَوْمُ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ ﴿معارج، 40-44﴾