پرسش (104):
سلام عليکم. با عرض تشکر و خسته نباشيد خدمت شما استاد گرانقدر.
وقتي اعتقاد به اين داشته باشيم که صفات عين ذاتند، جايي براي ذات مخفي نخواهند ماند. يعني اگر صفات آشکار شده خدا عين ذات باشند، چون آشکار شده‌اند و عين ذات هستند، پس ذات عيان و آشکار است و مخفي نيست. البته در اينجا ديگر ذات خالص نيست، بلکه صفتِ ذات است. اما از طرفي صفت عين ذات است و چيزي جز ذات نيست. سؤالم اينه که معناي اينکه ذات مخفي است يعني نفي الصفات عنه؟ معناي صفات عين ذاتند با توجه به ذات مخفي چيست؟ ممنون از لطف حضرت‌تان.

پاسخ:
اگر مقصود از ذات، همان احدیت است که فیلسوفان می‌گویند، شاید تا اندازه‌ای همان‌گونه که در پرسش مطرح شده درست باشد و این که تا اندازه‌ای درست است، بدین سبب است که صفات هم آشکار نیست تا گفته شود به دلیل عینیت ذات و صفات، ذات هم آشکار شده است. آنچه را عموماً صفت می‌دانند یا الفاظ زبانی است یا مفاهیم ذهنی و هیچ‌کدام، عین ذات خدای متعال نیست.
ولی اگر مقصود از ذات، وجود لابشرط مقسمی باشد که عرفا می‌گویند، صفات آن ذات مانند خود ذات لابشرط مقسمی و در نتیجه نه اسمی دارد، نه رسمی، نه مفهوم حاکی و نه واژه‌ي بیانگر تا آشکار باشد یا نباشد.