تقوا از ديدگاه ابن عربی

پرسش:
در کتاب‌های ابن عربی در مورد تقوا خوانده‌ام که تقوای الهی یعنی این‌که همیشه خدا را حایل خود و امورات قرار دهید. می‌خواستم در این مورد توضیح دهید.

پاسخ:
تقوی درجات و مراتبی دارد که برخی از آن‌ها به اسلام، برخی به ایمان و برخی به ایقان ارتباط دارد، چنان‌که برخی به توحید افعالی، برخی به توحید صفاتی و برخی به توحید ذاتی مربوط است، یعنی در هر مرتبه‌ای از اسلام و ایمان و ایقان و نیز در هر مرتبه‌ای از توحید افعالی و صفاتی و ذاتی، تقوای مربوط به همان مرتبه باید وجود داشته باشد.
مرتبه‌ای که در پرسش بدان اشاره شده است، تقوای مربوط به توحید افعالی است. توحید افعالی یعنی سلب نسبت حقیقی یا اصیل میان فعل و فاعل امکانی و انتساب مجازی فعل به آن و انتساب حقیقی فعل به فاعل حقیقی و در عین حال سلب نسبت حقیقی میان اعدام و قبایح و فاعل حقیقی.
بر این اساس، باید ضمن پذیرش ربط فعل به خود، ارتباط آن را به فاعل حقیقی که خدای متعال است، اصیل، حقیقی و قریب دانست و یافت به‌گونه‌ای که او که اقرب از هر چیزی به خود آن‌ چیز است و میان هر چیزی و خود آن‌ چیز حائل شده است، میان فعل و فاعل مجازی و فرعی نیز حائل گشته است. مشاهده حضور خدای متعال میان خود و افعال خود و التزام به لوازم آن به‌گونه‌ای که اعمال شاهد صدق این مدعا باشد، مرتبه‌ای از تقواست.