علم آموزی برای مقاصد غریزی

الحديث الخامس و هو التاسع عشر و المائة

عَنْ أَبِي‌جَعْفَرٍ ع قَالَ مَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ لِيُبَاهِيَ بِهِ الْعُلَمَاءَ أَوْ يُمَارِيَ بِهِ السُّفَهَاءَ أَوْ يَصْرِفَ بِهِ وُجُوهَ النَّاسِ إِلَيْهِ فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ إِنَّ الرِّئَاسَةَ لا تَصْلُحُ إِلا لِأَهْلِهَا

امام باقر علیه السلام فرمود: هر كه علم جوید براى این كه بر علما ببالد یا برسفها ستیزد یا مردم را متوجه خود كند باید آتش دوزخ را جاى نشستن خود گیرد همانا ریاست جز براى اهلش شایسته نیست.

شرح‏

مباهاة: تفاخر؛ مراء: جدال؛ مماراة: مجادله

باء يبوء: بازگشتن، محل بازگشتن، منزل؛

يتبوأ من كذا: منزل گزیدن؛ بوئه اللّه منزلا اى اسكنه اياه: قرار دادن، جای دادن

فليتبوء مقعده من النار: اى لينزل منزله من النار، در آتش جای دادن

مقاصد تعلم

1- تعلم برای عمل و زندگی سالم خود و دیگران

2- تعلم برای کشف حقایق

3- تعلم برای مباهات و افتخار بر همگنان

4- مجادله با اقران و اظهار غلبه و برتری بر آنان.

این دسته از اقران را سفیه نامیدند زیرا مانند خود اویند که علم را در زباله‌دانی می‌ریزد خوراک درنده و چرنده می‌کند.

5- تعلم برای طلب ریاست و جلب انظار

اهل ریاست: كامل در علم و عمل؛ میانه طبیعت و ملکوت؛ حامع حق و خلق؛ نفوس قدسي مصداق کریمه: رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ (النور- 36)