پرسش (135):
با سلام و خدا قوت به حضور استاد عزيز
آيا نفس در ابتدا کاملاً ناقص است و هيچ نوع کمالي را ندارد؟ و آيا اين درست است که علم و حيات و درک و ... چيزهاي عارضي در او هستند؟

پاسخ:
از نگاه فلسفه، نفس در آغاز، قوه و استعداد محض است و هیچگونه کمالی ندارد جز استعداد کمال. ولی این بدان معنی نیست که علم و درک و حیات و قدرت، از عوارض آن باشد، زیرا بر اساس اصولی مانند حرکت جوهری، فعلیت هر چیزی بهصورت آن، اتحاد علم و عالم و مانند آن، کمالات یادشده از عوارض نفس نخواهد بود بلکه عین آن خواهد بود. به همین سبب است که انسانها در جهان طبیعت، انواع هستند نه اصناف و در قیامت، انواع هستند نه افراد. در طبیعت، آنچه که صنف نامیده میشود، نوع است به‌گونهای که با انواع دیگر، اشتراک در فصل ندارند و در قیامت، هر فردی نوع خواهد بود بهگونهای که با افراد دیگر اشتراک در فصل نخواهد داشت.