الحديث الحادى عشر و هو الرابع و الثلاثون و المائة

عَنْ سُفْيَانَ بْنِ عُيَيْنَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ وَجَدْتُ عِلْمَ النَّاسِ كُلَّهُ فِي أَرْبَعٍ أَوَّلُهَا أَنْ تَعْرِفَ رَبَّكَ وَ الثَّانِي أَنْ تَعْرِفَ مَا صَنَعَ بِكَ وَ الثَّالِثُ أَنْ تَعْرِفَ مَا أَرَادَ مِنْكَ وَ الرَّابِعُ أَنْ تَعْرِفَ مَا يُخْرِجُكَ مِنْ دِينِكَ

ترجمه: امام صادق علیه السلام مى‌فرمود: همه علم مردم را در چهار چیز یافتم: اول این‌كه پروردگار خود را بشناسى. دوم این‌كه بدانى تا تو چه كرده (به خلقت موزون و حكیمانه‌ات و نعمت عقل و حواس و ارسال رسل و انزال كتب پى ببرى) سوم این‌كه بدانى او از تو چه خواسته است، چهارم این‌كه بدانى چه چیز تو را از دینت خارج كند (گناهان و موجبات شرك و ارتداد را بشناسى)

شرح‏

علوم بر دو دسته است:

1- علومی که دانستن آن برای هر کسی لازم است خواه از طریق تقلید باشد خواه اجتهاد

2- علوم که گروهی آن را داشته باشند برای همگان بسنده است. مانند علوم مربوط به کشف قوانین تکوینی یا قراردادهای اجتماعی، ساخت ابزارهای زندگی

دسته اول بر چند قسم است: 1- علوم متعلق باحوال مبدأ و معاد 2- علوم مربوط به فضایل و رذایل 3- علوم مربوط به اعمال و عبادات.