شب قدر، قدر و اندازه تمام عالم است، نه اندازه جهان طبیعت، چه رسد به اندازه اجزاء طبیعت و انسان. 

تعیین سرنوشت انسان، که در واقع تعیین نیست بلکه تنزل تعیین یا ظهور تعیین است، بخش قابل توجه برای مخاطب انسانی است وگرنه در شب قدر، تعین و اندازه بی‌اندازه تمام عالم هستی، تنزل و تجلی می‌کند.

قدر و اندازه و تعین تقریباً به یک معنی است و اگر تعین و قدر نباشد، نه‌تنها جهان طبیعت بلکه عوالم ملکوتی و جبروتی بلکه اسماء و صفات خدای متعال نیز وجود نخواهد داشت. وجود هر چیزی غیر از ذات خدای متعال، حتی صفات و اسماء او، نوعی تعین است. بر این اساس، تمام عالم هستی تعین و قدر دارد. البته تعین و قدر به معنی اندازه فیزیکی یا متافیزیکی نیست که چیزی را داشته باشد و چیز دیگری را نداشته باشد بلکه به معنی ظهور و خفا است.

همه افعال خدای متعال، از این جهت که فعل اویند، همه کمالات حقیقت هستی و همه صفات و اسماء حق تعالی را دارند. تفاوت موجودات در این است که برخی آن صفات و کمالات را در ظاهر خود دارند به‌گونه‌ای که خود و دیگران توان مشاهده آن یا برخورداری از نتایج و لوازم آن را دارند و برخی دیگر آن صفات و کمالات را در باطن خود دارند، نه در ظاهر خود به‌گونه‌ای که خود و دیگران توان مشاهده آن یا برخورداری از نتایج و لوازم آن را ندارند.

آن‌چه در شب قدر رخ می‌دهد، ظهور کمالات اشیاء به اندازه قابلیت وجودی، وصفی و عملی آن‌ها از باطن به ظاهر است، خواه در عالم طبیعت باشد، خواهد در ماوراء طبیعت. به تعبیر دیگر، ظهور و نزول کمالات همه موجودات عالم هستی تحت ولایت حضرت حبیب الله صلی الله علیه و آله و سلم در عالم خاص هر یک از آن‌ها به قدر قابلیت ذاتی، وصفی و فعلی آن‌هاست.

92/5/6