«مرتبه عارف کامل»

چنان که پیش از این گفته شد، توحید دارای سه مرتبه است: ذاتی، وصفی و فعلی. عارف کامل کسی است که به این مراتب سه گانه با کشف و ذوق دست یابد و اعتقاد و قول و فعل او مطابق آن باشد.(ر.ک جامع الاسرار،291). آنکه با استعداد و نظر به توحید رسیده است، عارف نیست، چه رسد که کامل باشد و نیز آن که باور و گفتار و رفتارش با مراتب یاد شده، موافق نباشد، عارف نیست، تا چه رسد به کمال عرفان.
عارف کامل کسی است که حقیقت توحید را مشاهده کرده باشد، هم از آن چشیده باشد و هم در گفتار و رفتارش ظهور داشته باشد، به گونه ای که همه ذات ها و صفت ها و افعال در مشاهده او، جلوه ای از ذات و صفت و فعل حق تعالی باشد و در آن فانی باشد و خود نیز به همراه آنان متلاشی شده باشد و در نتیجه خود را ظهور حق و حق را ظاهر خود و مدّبر خود بیابد. (همان،293).
کمترین مقام عارف کامل، مقام احسان است که همان مقام مشاهده است؛ چنان که حضرت ختمی مرتبت- صلوات الله و سلامه علیه – در پاسخ به پرسش از احسان فرمود: «الاحسان ان تعبد الله کانّک تراه فان لم تکن تراه فهو یراک.» (بحارالانوار،69، 203) اگر به حقیقت مراتب توحید را نمی بیند، باور و گفتار و رفتارش به گونه ای است که گویی می بیند. (ر.ک جامع الاسرار، 300). تفاوت میان «انّه» و«کانّه» بسیار است.

ادامه مطلب...

تعابیر مربوط به حقیقت انسان 2

کتاب
   عوالم هستی خواه کلّی، خواه جزیی، کتابهای الهی هستند؛ بدین جهت که دارای کلمات تاّم هستند. کلیّات عوالم هستی، کتابهای کلّی و اصلی هستند امّا کتابهای جزیی و فرعی آن بی شمار است. زیرا هر چه در عالم هستی وجود دارد، کتابی است از کتابهای الهی. بدین جهت که در این موجودات، احکام خود یا دیگر موجودات ثبت و ضبط می گردد؛ از این جهت، هر کدام از آن ها کتاب است. (ر.ک قیصری شرح مخصوص الحکم، 28).
   دلیل براینکه آفاق و انفس دو کتاب هستند که شامل آیات، کلمات و حروف الهی می باشند، بسیاراست ؛ بزرگترین آنها شهادت حق تعالی بر این امر است که آفاق و انفس، شامل آیات و کلمات و حروف است و مطالعه آن سبب مشاهده او و مشاهده انوار وجه او می گردد و چون از سویی جهان دارای آیات است و از دیگر سو، آیات با کتاب نسبت ویژه ای دارند، زیرا کتاب عبارت است از صورت و ترکیب جامعی که شامل آیات وکلمات باشد. پس آفاق و انفس به حکم دارا بودن آیات و کلمات، هر کدام کتابی از کتابهای حق تعالی هستند. چنان که فرمود: «قل فأتوا بکتاب من عندالله هو اهدی مِنهُما اتَّبعهُ ان کنتم صادقین» (قصص،49). چه کتابی است که از آن دو کتاب (آفاق و انفس) هدایت کننده تر باشد. (ر.ک تفسیرالمحیط، 2 ،16) و نیز فرمود: «لو کان البحر مداداً لکلمات ربّی لنفد البحر قبل ان تنفد کلمات ربّی و لو جئنا بمثله مدداً» (کهف،109). و نیز فرمود: «و لو انّ ما فی الارض من شجرة اقلام و البحر یمُدّه من بعده سبعة ابحر ما نفدت کلمات الله انّ الله عزیز حکیم» (لقمان،27)

ادامه مطلب...